De Amarna-brieven is de naam die gewoonlijk gegeven wordt aan een collectie van brieven, merendeels diplomatiek van aard, die gevonden zijn in Amarna, de moderne naam voor de hoofdstad van Akhenaten die regeerde tijdens van het Egyptische Nieuwe Rijk.
De brieven zijn geschreven tijdens het bewind van deze farao, die regeerde van 1353 tot 1335 v. Chr.
De Amarna-brieven zijn uitzonderlijk in Egyptologisch onderzoek, aangezien zij voornamelijk in Àkkadisch spijkerschrift op kleitabletten geschreven zijn.
Op dit moment zijn er in totaal 382 tabletten bekend, 24 tabletten zijn ontdekt nadat de Noorse assyrioloog Jørgen Alexander Knudtzon zijn historische editie van de Amarna-correspondentie beschreef in “Die El-Amarna Tafeln” in twee delen (1907 en 1915).
De brieven bestaan uit spijkerschrifttabletten voornamelijk geschreven in het Akkadisch, de taal van de diplomatie van deze periode en werden eerst gevonden door lokale Egyptenaren rond 1887.
Zij groeven heimelijk de meeste tabletten op uit de ruïne van de stad (oorspronkelijk werden ze bewaard in een gebouw dat archeologen sindsdien het Bureau voor Correspondentie van de Farao noemen) en verkochten ze op de antiekmarkten.
Zodra de locatie bekend werd, werden de ruïnes onderzocht.
De eerste archeoloog die succesvol was in het bergen van meer tabletten was William Flinders Petrie in 1891-1892.
Hij vond 21 fragmenten. Emile Chassinat, toenmalig directeur van het Franse Instituut voor Oriëntaalse Archeologie in Caïro, schafte nog twee additionele tabletten aan.
Sinds Knudtzens editie zijn zo’n 24 aanvullende tabletten of fragmenten van tabletten gevonden, ofwel in Egypte of geïdentificeerd in de collecties van verschillende musea buiten Egypte.
Het volledige archief, inclusief correspondentie van de voorgaande heerschappij van Amenhotep III, bevat meer dan driehonderd diplomatieke brieven, het overige is een mengeling van literair of educatief materiaal.
Deze tabletten werpen veel licht op de relatie van Egypte met Babylonië, Assyrië, Mitanni, de Hettieten, Syrië, Palestina en Cyprus en hun afgevaardigden in Kanaän.
Ze zijn van groot belang bij het vaststellen van zowel de historische gebeurtenissen als de chronologie van de periode.
Brieven van de Babylonische koning Kadashman-Enlil verankeren Akhenatens bewind in het midden van de 14e eeuw v. Chr.
Men vindt hier de eerste vermelding van een Palestijnse groep die bekend staat als de Habiru, maar de connectie hiervan met het latere Hebreeuwse volk blijft onderwerp van discussie.
Andere heersers zijn Tushratta uit Mitanni, ene Lib’ayu en de omvangrijke correspondentie met de querulante koning Rib-Hadda van Byblos, die in meer dan 58 brieven aan een stuk door smeekt om Egyptische militaire hulp.
Chronologie
Uit onderzoek is gebleken dat de vroegst mogelijke datering voor enige correspondentie laat in het bewind van Amenhotep III is, waarschijnlijk op zijn vroegst in het 30e jaar van zijn regering, de laatst mogelijke datum is het tijdstip waarop de stad Amarna verlaten werd, over het algemeen wordt aangenomen dat dit in het eerste jaar van het bewind van Toetanchamon was.
EA 161, brief van Aziru, leider van Amurru (waarin hij zijn zaak tegen farao uiteenzet),
een van de Amarna-brieven in spijkerschrift op een kleitablet.
(Bron: British museum, London)
Amarna brief EA 153 van Abimilku.
(Bron: Metropolitan Museum of Art, New York)
Amarna brief EA 26, fragment (voorzijde).
(Bron: Expositie in het Oriental Institute Museum, University of Chicago)
Amarna brief EA 245, (achterzijde).
Brief van Biridiya, koning van Megiddo, aan de Egyptische farao Amenhotep III of zijn zoon Achnaton.
14e eeuw voor Christus. Uit Tell el-Amarna, Egypte.
(Bron: Brits museum, London. ME 29855)
