Artaxerxes I (Oud-Perzisch: 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂, Artaxšaça, wiens regering (xšaça < *xšaϑram) is door asha / arta (waarheid); Grieks: Ἀρταξέρξης, Artaxérxēs; Hebreeuws: אַרְתַּחְשַׁשְׂתָּא, modern: Artaḥšásta, Tiberiaans: Artaḥšasetā) was de vijfde koning uit het huis der Achaemeniden, van 465 v. Chr. tot aan zijn dood in 424 v. Chr..
Hij was de derde zoon van Xerxes I.
Hij zou de Artasyrus kunnen zijn die Herodotus noemde als een satraap van de koninklijke satrapie van Bactrië.
In Griekse bronnen wordt hij ook bijgenaamd “langhandig” (Oudgrieks: μακρόχειρ Makrókheir; Latijn: Longimanus), naar verluidt omdat zijn rechterhand langer was dan zijn linker.
Volgens een in 2011 gepubliceerd artikel is de discrepantie in de lengte van de ledematen van Artaxerxes mogelijk ontstaan als gevolg van de erfelijke ziekte neurofibromatose.
Xerxes I werd in 465 v.Chr. door een paar hovelingen vermoord, samen met zijn oudste zoon Darius.
De jongste zoon wist evenwel te ontsnappen, hij besteeg de troon als Artaxerxes I en liet de schuldigen terechtstellen.
Deze paleisrevolutie sloot voor het Perzische Rijk een periode van expansie af.
De betrekkingen met aartsvijand Griekenland werden in 449 v. Chr. genormaliseerd door de zogenaamde Vrede van Callias.
Artaxerxes kreeg te maken met een opstand in Egypte in 460-454 voor Christus onder leiding van Inaros II, de zoon van een Libische prins genaamd Psamtik, vermoedelijk een afstammeling van de 26e dynastie van Egypte.
In 460 v.Chr. kwam Inaros II in opstand tegen de Perzen met de hulp van zijn Atheense bondgenoten en versloeg het Perzische leger onder bevel van satrap Akheimenes.
De Perzen trokken zich terug naar Memphis en de Atheners werden uiteindelijk verslagen in 454 voor Christus, door het Perzische leger onder leiding van Megabyzus, na een belegering van twee jaar. Inaros werd gevangen genomen en weggevoerd naar Susa.
Geboortenaam: ArtxSsS Artaxerxes
De tombe van Artaxerxes te Naqsh-e Rustam in Iran.
Reliëf van Artaxerxes I, uit zijn graf in Naqsh-e Rustam.
De oude Egyptische god Amun-Min voor de cartouche van Artaxerxes.
(Bron: Karl Richard Lepsius (1810-84) Denkmaeler aus Aegypten und Aethiopien – Band III, pl. 283 q)
Themistocles staat stil voor Artaxerxes.
(Bron:Walter Crane (1845–1915). The story of Greece : told to boys and girls (191-?) by Macgregor, Mary)
Paleis van Artaxerxes te Persepolis in Iran.
