Darius de Grote (Perzisch: داریوش Dâriûsh, Oud-Perzisch: Darayavaush), de zoon van Hystaspes en een Perzische koning van 521 v. Chr. tot 486 v. Chr.
De hoofdbron over het leven van Darius I de Grote zijn zijn eigen inscripties, vooral de Behistun-inscriptie, waarin hij vertelt hoe hij koning kon worden en hoe hij vele opstanden kon verslaan.
Verder zijn er nog de verhalen die Herodotus en Ctesias opschreven uit hun eigen ervaring.
De details die zij geven, zijn vaak op die Behistun-inscriptie gebaseerd.
Darius was de zoon van Hystaspes en was (relatief) naaste familie van Cyrus II, hij behoorde dus tot de koninklijke familie (de Achaemeniden).
Wanneer Cambyses II in maart van het jaar 521 v. Chr. mysterieus om het leven komt, kan de oplichter Gaumata, onder de naam Smerdis de Perzische troon opeisen, omdat hij beweerde de zoon van Cyrus II te zijn, die ook Smerdis heette.
Darius ontmaskerde hem en kon “met de hulp van Ahuramazda” Smerdis ontmaskeren en verslaan om zelf koning te worden.
Hij werd doorbij geholpen door zes Perzische edelmannen.
Volgens een inscriptie van Darius zelf in Susa waren zijn vader, Hystaspes en zelfs zijn grootvader Arsames op dat moment nog in leven.
Hoewel zij ouder waren en dus meer recht hadden op de troon, kregen zij die niet.
Wel moet opgemerkt worden dat Darius, na de dood van Smerdis, met diens weduwe, Atossa huwde: misschien omdat hij de reactie van het volk vreesde? (Atossa was de moeder van Xerxes I, de opvolger van Darius.)
Maar de ontmaskering van Smerdis bracht een schokgolf door het rijk: dit gaf het signaal aan een aantal oostelijke provincies om een opstand te beginnen tegen de Perzische overheersing.
Een grote opstand brak uit in Susiana, Babylon, Medië, Sagartië en Margiana.
Zelfs in Perzië zelf, de thuisbasis van Darius, was er een opstandeling: Vahyazdata, die het voorbeeld van Smerdis overnam en die zich voor het volk voordeed als de echte troonsopvolger.
Darius voerde maar het bevel over een klein leger van Perzen en Meden, maar door zijn kwaliteiten als veldheer en door hulp van enkele trouw gebleven gouverneurs kon hij in 519 v. Chr. de laatste opstand neerslaan (Babylon rebelleerde tweemaal en Susiana zelfs driemaal), het gezag van Darius was hersteld.
Tijdens zijn regering zou blijken dat Darius een goede bestuurder en organisator was.
De tijd dat het Achaemenidische rijk veroverde een uitbreidde was voorbij: de oorlogen die Darius ondernam waren enkel bedoeld om zijn rijk natuurlijke grenzen te geven, net zoals we dat zien bij de Romeinse keizer Augustus.
Deze grenzen konden dan gemakkelijk verdedigd worden tegen de invallen van rondtrekkende volkeren.
Zo voerde hij oorlog tegen de naties van de Pontus en Armenië om de grens van het rijk op de Kaukasus te laten lopen.
Op bestuurlijk vlak bleek hij een waardige opvolger te zijn van Cyrus II: de organisatie van zijn rijk en het vastleggen van de tributen die verwonnen volkeren elk jaar tot bij hem moesten brengen worden beschreven door Herodotus (Historiën, III 90).
Darius verdeelde het Perzische Rijk in (volgens Herodotus) 20 provincies of Satrapie, met elk een gouverneur of Satraap aan het hoofd.
Deze functie was erfelijk en was grotendeels autonoom, zodat elke regio zijn eigen wetten, tradities en uitvoerende macht kon hebben, zonder dat de Perzen zich daarbij te veel moeiden.
Toch moest elke Satrapie elk jaar een tribuut in de vorm van goud, zilver of luxeproducten brengen.
Veel regio’s zoals Babylon leden daardoor aan een economische terugval.
In zijn inscripties laat Darius de lezer weten dat hij een fervente aanhanger van het monotheïstische geloof in Zoroaster was.
Hij staat ook bekend voor het introduceren van het gouden muntstuk (de Daric), die overal in het rijk geldig was.
Darius wilde dus duidelijk de handel in zijn rijk op gang brengen.
Daarvoor stuurde hij bijvoorbeeld de Carische bevelhebber op een expeditie naar Kabul en langs de Indus.
Deze expeditie verkende de Indische Oceaan van de monding van de Indus tot Suez, in Egypte.
Daar liet Darius een kanaal graven van de Nijl tot de Rode Zee, zodat Perzische handelaars van de Persis tot in Middellandse Zee konden varen.
Dit kanaal liet dan ook toe dat hij relaties met Carthago kon onderhouden en dat hij de kusten van Sicilië en Italië kon verkennen.
Hij trachtte tegelijkertijd de gunst van zijn onderdanen te winnen en gaf ze de religieuze vrijheid: hij stond de Joden toe om de Tempel van Jeruzalem te bouwen (hij gaf daar zelfs geld voor).
In Egypte verscheen zijn naam op de tempels die hij bouwde in Memphis, Edfu en de Grote Oase (Fajoem).
Hij verplaatste de hogepriester van Sais, Tzahor, naar Susa en gaf hem de absolute macht om het ‘huis van het leven’ (de grote medische school in Saïs) te reorganiseren.

Geboortenaam: driwS Darius

Troonnaam: stwt-ra Stutre

Een blik opde overblijfselen van Persepolis,
de stad die Darius stichtte als hoofdstad van het Perzische rijk
.

De Dareik, een Perzische munt geïntroduceerd door Darius.

Gevleugelde sfinx van het paleis van Darius in Shushan.

Gouden tabletten van Darius I voor het Apadana-paleis, in hun originele stenen doos.
De schat van Apadana-munten was eronder gedeponeerd.
(Bron: Persepolis Books.  Foto door Erich Schmidt (Wikipedia))

Een van de twee gouden depositieplaten, er waren er nog twee in zilver.
Ze hadden allemaal hetzelfde drietalige opschrift.
(Bron: Niet-creatieve fotografie van een 2-D plaquette uit de 4e eeuw v. Chr. (Wikipedia))

Cilinderzegel van Darius de Grote.
(Bron: British Museum)

Impressie van een cilinderzegel van koning Darius de Grote jagend in een strijdwagen,
lezend “Ik ben Darius, de Grote Koning”
in het Oud-Perzisch (𐎠𐎭𐎶𐏐𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁𐎴 𐏋, “adam Dārayavaʰuš xšāyaθiya”), Elamitisch en Babylonisch.
Het woord ‘groot‘ komt alleen voor in het Babylonisch. British Museum, opgegraven in Thebe, Egypte.

Egyptische albasten vaas van Darius I met viertalige hiërogliefen en spijkerschrift inscripties.
De hiëroglief op de vaas luidt:
“Koning of Boven and Beneden Egypte, Heer van de Twee Landen, Darius, voor eeuwig levend, jaar 36“.
(Bron: Out of the Blue Exhibition in Bible Lands Museum, Jerusalem, Israel.)

Egyptische cartouche van Darius I.
(Bron: Mission Diplomatique de Perse, volume 5 Published in 1905.)

De “Darius Vaas“, circa 340-320 voor Christus.
(Bron: Archaeologisch Museum van Napels.)