Toen op 4 november 1922 de arbeiders van de Engelse opgraver Howard Carter op de eerste treden naar de ingang van het grafcomplex van Toetanchamon stootten, konden zij niet weten dat zij de grootste sensatie in de geschiedenis van de archeologie teweeg zouden brengen, de ontdekking was echter geen toeval maar het resultaat van lang zoeken.
Al in 1914 had Lord Carnarvon, die de onderneming financierde, de werkzaamheden in het Dal der Koningen overgenomen, maar pas in 1917 begonnen de eigenlijke opgravingen.
Na jaren van mislukkingen en vanwege de aanzienlijke kosten wilde Carnarvon zijn betrokkenheid in het dal al in 1921 beëindigen, maar hij was erg onder de indruk van het aanbod van Carter.
Hij zou bij een nieuwe mislukking de volgende campagne uit eigen zak betalen, dat trok Carnarvon over de streep, hij gaf toestemming tot een laatste poging.
Want Carter bezat inderdaad voldoende aanwijzingen voor het bestaan van het graf van Toetanchamon, een tot dan toe in het duister gehulde heerser uit de 18de dynastie.
Dat uitgerekend dit complex als enig koningsgraf van het Nieuwe Rijk met een haast volledige inrichting de oude grafrovers was ontgaan, is aan een gelukkige omstandigheid te danken.
Bij de aanleg van het direct boven Toetanchamon liggende graf van Ramses VI (20ste dynastie) was de ingang van Toetanchamons graf definitief onder dikke lagen puin verdwenen en op die manier ook veilig voor plunderingen.
Ook Carter had eerst op deze plaats zijn opgravingen beëindigd, om het bezoek van toeristen aan de tombe van Ramses VI niet te hinderen.
Bij de onverwacht vroege dood van Toetanchamon was, nadat hij nauwelijks tien jaar had geregeerd, nog geen koninklijk graf voor hem gereed, daarom vond de begrafenis plaats in een vrij ondiep, klein complex.
Via een korte trap bij de ingang komt men in de corridor, die in de voorkamer eindigt en oorspronkelijk volledig met puin was gevuld.
Toen Carter en Carnarvon hier voor de nog dichtgemetselde doorgang stonden, konden zij de spanning amper verdragen.
Eerst verwijderde Carter voorzichtig enkele stenen en scheen hij met een kaars in de zo ontstane opening. Op de vraag van Lord Carnarvon of hij iets kon zien, antwoordde Carter met de legendarische woorden: “Ja, prachtige dingen“.
In het verdere verloop van de opgravingen, waarbij hij op ondersteuning van de wetenschappelijke staf van het Metropolitan Museum of Art in New York kon rekenen, bracht hij bijna 5000 objecten van adembenemende, nooit eerder geziene schoonheid aan het licht, waaronder de wereldberoemde schrijnen en sarcofagen, het gouden masker van Toetanchamon, diens troon en prachtige juwelen.
Er was toch een teleurstelling bij Carter: hij vond namelijk geen geschriften op papyrus, bovendien moest hij vaststellen dat grafrovers toch twee maal het graf bezocht hadden.
Ze hadden kostbare oliën voor zalving en sieraden meegenomen uit het graf, ze zijn waarschijnlijk gestoord, dat verklaart de enorme rotzooi die zij achtergelaten hadden. Vooral de kleinoden werden kriskras door elkaar in kisten geworpen.
De geplande wetenschappelijke bewerking van de vondst werd Carter niet gegund. Hij stierf in 1939 in alle eenzaamheid, maar niet aan de ‘vloek van de farao’.
Het onderzoek van de grafschat is nog steeds gaande. Nog vele vragen over details wachten op opheldering.
Als je bedenkt dat Toetanchamon een farao was van mindere betekenis in zijn tijd, kun je je afvragen hoe groot de schat zou zijn indien het hier een tombe betrof van een grote farao. Farao’s zoals Ramses II, Thoetmoses III en Amenhotep II hadden veelal meer tijd om rijkdommen te vergaren en zullen dat ongetwijfeld gedaan hebben..
Het is dan ook jammer dat dergelijke graven leeggeroofd zijn gevonden.
Ook over de vraag naar de doodsoorzaak van de ongeveer 18-jarige farao kan alleen maar gespeculeerd worden, een meervoudig onderzoek van zijn mummie heeft noch een ziekte nog het bewijs voor een gewelddadig einde kunnen vaststellen.

Geboortenaam: twt-anx-imn HqA-iwnw-Smai Toetanchamon Heqa Iunu Semai
(Het levende beeld van Amon; Heerser van Heliopolis)

Geboortenaam: twt-anx-itn Toetanchaten
(Het levende beeld van Aten)

Troonnaam: nb-xprw-ra HqA-mAat Nebkheperure Heqa Maat
(Heer der manifestaties is Ra; Heer der waarheid)

Voor een impressie van de tentoonstelling uit 2013 over Toetanchamon, klik op de afbeelding hieronder.

Er zijn dit jaar ter gelegenheid van het feit dat het 100 jaar geleden is dat het graf is ontdekt,
een tweetal schitterende boeken uitgebracht over het wel en wee van deze ontdekking.

Mysteries van het Oude Egypte.

Achter het masker van Toetanchamon.
Deel 1

Mysteries van het Oude Egypte.

Achter het masker van Toetanchamon.
Deel 2

Vallei der koningen – KV62 tombe van Toetanchamon – 18de dynastie.

De graftombe KV62 en de omstandigheden waaronder die is ontdekt zijn zeer vaak beschreven zowel wetenschappelijk als populair alsmede parawetenschappelijk.
In de beschrijving hieronder ligt de nadruk op een paar geselecteerde fragmenten aangaande deze beroemde graftombe, deze is ontdekt door Howard Carter op 4 november 1922.
De constructie van de tombe verschilt met andere koninklijke graftombes uit deze tijd wat de suggestie oproept dat de tombe in eerste instantie toebehoorde aan een nobele, misschien aan de hoge priester Ay en dat deze later is geadopteerd door Toetanchamon.
Na de entree met trap, daalt een enkele gang af naar de voorkamer met zijn “bijlage” en aan de rechterkant de diepliggende grafkamer met de nevenkamer, bekend als de ‘Schatkamer’.
Deze twee laatste kamers zouden toegevoegd kunnen zijn rond de tijd van de dood van de koning.
Alleen de grafkamer is voorzien van decoraties en die komt aardig overeen met die uit de tombe van Ay zoals men later heeft aangetroffen.
In de gang zijn meer dan 40 objecten en fragmenten daarvan gevonden, zoals vaten, deksels, mozaïek, hangers en andere juwelen.
De voorkamer bevatte 157 groepen bestaande uit 600 tot 700 objecten karakteristiek voor koninklijke begrafenissen in de tijd van het Nieuwe Rijk die normaal in de van pilaren voorziene sectie van de grafkamer geplaatst zouden zijn en in de voorkamer, de ontmanteling officieel op 17 februari 1923, bevatte 4 gouden doodskisten met de sarcofaag er binnenin.
De deuren van het heiligdom waren geplaatst aan de oostkant van de grafkamer, de buitenste had geen zegel, misschien dat deze al een keer verbroken was door rovers uit de oudheid.
Het openen van de kisten met daarin de sarcofaag nam in totaal 8 maanden in beslag, van november 1924 tot mei 1925.
De ‘Schatkamer’ bevatte 75 groepen van objecten. Anubis jakhals en de koekop van hout, dozen, cassettes, bogen, modelboten en wagenrommel welke langs de noordmuur lagen en heiligdommen, 2 gemummificeerde foetussen, verdere modelboten en het Osiris bed.
In ‘ Bijlage ‘ werden 283 groepen voorwerpen gevonden – de helft van de hoeveelheid groepen van het volledige graf en in totaal meer dan 2000 individuele stukken.

Schematische weergave van de tombe.

A – Trap
B – Gang
C – Voorkamer
D – Zijkamer
E – Grafkamer met sarcofaag  met de mummie van de koning
F – ‘Schatkamer’

Een foto van de mensen ter plaatse.

Decoraties op de muren van de grafkamer.

Sarcofaag van rood kwarts.

Toetanchamon ontvangt bloemen van Anchesenamon.
Deze afbeelding staat op het deksel van een doos,
gevonden in het graf van Toet.

(Bron: Tiger cub (Wikipedia), 20 December 2006)

Een geschilderde, houten figuur van Toetanchamon gevonden in zijn koninklijke graftombe.
(Bron: 1923, Harry Burton (1879-1940), Tutankhamun tomb photographs:representing the excavations of the tomb of Tutankhamun and its contents. Vol. 4, ca. 1923)

De mummie van Toetanchamon.

Röntgen onderzoek van de mummie sloot uit dat de koning aan tuberculose is overleden, zoals in eerste instantie werd aangenomen.
De hypothese dat de plotselinge door van Toetanchamon te wijten is aan moord, wordt tegenwoordig steeds populairder, alhoewel een klein botfragment in het hoofd van de koning geen definitief bewijs is.
Serologische onderzoeken van de mummie van Toetanchamon en de mummie van Smenchkare (?) ontdekt in KV55 toonden aan dat deze 2 nauw verwant waren, met beide dezelfde bloedgroep A2 met serumantigeen MN.
Naast de vondst van de mummie van de koning werd er ook nog iets anders gevonden in de ‘Schatkamer’, namelijk een kist die kleine doodskisten bevatte met gemummificeerde foetussen van Toetanchamons en koningin Anchsenamons dochters.
De kleinere is 25.75 cm lang, geopenbaard door H. Carter, is een ± 5 maanden oude foetus althans geschat door prof. Douglas Derry.
De tweede is 36.1 cm lang, deze foetus is ook vrouwelijk en volgens Derry gestorven in de 7e maand van de zwangerschap.
Recent onderzoek geleidt door prof. R.G. Harrison van de Universiteit van Liverpool bewijst dat het meisje stierf tijdens de geboorte of kort ervoor.

Mummie van de eerste koninklijke dochter.

Mummie van de tweede koninklijke dochter.